سال 1398، سال رونق تولید

نام گذاری سال 98 با عنوان رونق تولید فرصتی فراهم کرد تا خبرنگار -  این مساله را در گفتگو با کارشناسان و صاحبنظران در بخش های مختلف بررسی کند؛ آنچه در ادامه می آید گفتگو با دانشجوی دکتری تخصصی مهندسی صنایع  بهرام هاشمی کارشناش و مشاور صنعت و اقتصاد  درباره بسترسازی تحقق شعار سال در کشور است، تحلیل دقیق کارشناسی و نگاه منصفانه هاشمی به خوبی از کلام وی پیدا است و خواندن این مصاحبه به همه مسئولان، فعالان عرصه تولید، سرمایه گذارن، دلسوزان و دغدغه مندان بخش تولید و مردم توصیه می شود. متن زیر حاصل هم کلامی با وی است که می خوانید:

*لطفا به عنوان طلیعه بحث علت نامگذاری سال با عنوان «رونق تولید» را تبیین کنید.

نام‌گذاری سال‌ها از سوی رهبر انقلاب (دامت برکاته) استراتژی و راهبردی است که خیلی با سیاست‌گذاری‌های کلان در دنیا غریب نبوده و بر اساس علم به داشته ها، توانایی ها، رقبا و چکیده اهداف جهموری اسلامی طرح می‌شود، از سال 86 روند نام گذاری سال با عناوین مختلف بر اساس مسائل اقتصادی بوده و امسال به رونق تولید اختصاص یافته است. علت این نامگذاری هم توسط معظم له تشریح شده که فرمودند: «اگر چنانچه تولید به راه بیفتد، هم می‌تواند مشکلات معیشتی را حل کند، هم می‌تواند استغناء کشور از بیگانگان و دشمنان را تأمین کند، هم می‌تواند مشکل اشتغال را برطرف کند، هم حتّی می‌تواند مشکل ارزش پول ملّی را تا حدود زیادی برطرف کند. لذاست که مسئله‌ تولید به نظر من مسئله محوری امسال است؛ لذا من شعار را امسال این قرار دادم رونق تولید».

*بسیار خوب؛ رونق تولید و مواردی که حضرت آقا بر آن تاکید کرده‌اند چه ماحصلی خواهد داشت ؟

برکات رونق تولید برای مردم و کشور بی‌نهایت است؛ افزایش درآمد ملی، افزایش سرمایه گذاری، افزایش صادرات غیر مفتی، ایجاد اشتغال، کاهش واردات، کاهش قاچاق رشد اقتصادی، تراز تجاری مثبت، بالا بردن درآمد و قدرت خرید مردم تنها گوشه ای از ثمرات و برکات رونق تولید داخل است.

*دستیابی به این موارد با چه فرصت ها و چالش هایی همراه است؟

مشکلات پیش روی رونق تولید دو دسته است؛ داخلی (موانع) و بیرونی (چالش‌ها) پس ابتدا این بخش را عرض می‌کنم؛ چالش‌ها در بُعد کلان و ملی است که به برخی از آنها اشاره می‌شود؛ «افزایش مالیات» نخستین چالش تولیدکنندگان است که مالیات تولید در مقایسه با مالیات ارز، سکه و سوداگری بسیار زیاد بوده و نیاز است تا بودجه سال 98 با همت دولت و مجلس برای هدفمندی و «رونق تولید» در این بخش اصلاح شود. چالش دوم، «هزینه بالای سرمایه» است؛ در کشور ژاپن سود تسهیلات بخش خصوصی به تولیدکنندگان 2و 2.1 و بخش دولتی 1.9 است، در ایران نیز باید این مساله اصلاح شود تا قیمت تمام شده کاهش داشته باشد. چالش بعدی «گمرک»، «حامل‌های انرژی» و سپس «بیمه» است که نسبت به سال 97 با افزایش 26 درصدی مواجه بوده است.

*موانع تولید چه چیزهایی است؟

موانع، مشکلات پیش رو در منطقه خودمان بوده و کلان نیست؛ مثلا در استان همدان می توان مناطق محروم را گسترش داده و با افزایش درصد حمایتی مشکلات  آن ها را برطرف کرد؛ رشته محصول منبت در همدان زیاد است که می توان با ارتقای تعداد بیمه کنندگان از پنج به 9 نفر در این زمینه تولیدکنندگان را حمایت کرد.

مانع بعدی تولید محوری به جای سفارش محوری است؛ یک واحد تولیدی باید همیشه در اوج بماند که می‌تواند با تغییر تکنولوژی، تنوع محصول، آموزش کارکنان، دریافت استاندارد محصول و... باشد، بررسی ها نشان می دهد80 درصد مواردی که یک واحد تولیدی نمی تواند کار خود را ادامه دهد، مشکلات داخلی آن است بنا براین یک واحد تولیدی می تواند با ارتقای کیفیت و تکنولوژی از تولید محوری به سفارش محوری سوق پیدا کند. در استان مرکزی تیمی تشکیل شده است که موانع بومی تولید را برطرف کنند خوب است که این کار در استان همدان نیز انجام شود.

یک مثال ساده از پیچیدگی امور اداری در ایران نیز این است، در سیل اخیر کشور لبنان تمایل به استفاده از تولیدات جمهوری ‌اسلامی ایران داشت اما به دلیل بروکراسی اداری بالا در ایران، مراودات خود را با ترکیه آغاز کرد چون در ترکیه سخت‌گیری‌های ایران وجود ندارد.

*اولویت سرمایه گذاری در استان همدان در چه بخش هایی است؟

بیش از 100طرح در استان همدان کار شده که باید هر شهرستان به صورت جداگانه تفکیک شود؛ در حال حاضر به طور متوسط هر شهرستان 10 تا 15 طرح به روز قابل استفاده دارد که می توان با تمرکز بر این طرح‌ها با تشکیل تعاونی برای جمع آوری سرمایه های خرد و در نظر گرفتن سهمی برای دولت، یا معرفی سرمایه‌گذار کار در این بخش ها را آغاز کرد.

-«خط لوله پتروشمی پلی اتیلن» که از عسلویه تا ارومیه رفته و از استان کرمانشاه نیز 18 کیلومتر کار شده برای ما فرصت های بسیاری در بخش های گوناگون ایجاد می‌کند.

-در حال حاضر با مطالعات هشت جلدی امکان سنجی و پتانسیل ایجاد «مرکز آی‌تی« در استان همدان فراهم بوده و امکان ایجاد بیش از هزار شرکت نرم افزاری با ارزش افزوده بالا و شبکه های اینترنتی خاص نیز در پی آن وجود دارد که اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان می تواند مراحل استقرار آن را فراهم کند.

-ایجاد «شهرک نمایشگاهی» با دو پتانسیل کشاورزی و گردشگری ظرفیت بعدی استان است که مغفول مانده؛ وجود صنایع تبدیلی بالا، صنایع دستی عالی و صنایع غذایی خوب در استان می تواند مقدمه ایجاد این شهرک باشد تا با توجه به گردشگر پذیر بودن استان با تجمیع محصولات در یک شهرک امکان خرید همزمان محصولات و فرآورده های استان را برای مسافران و گردشگران فراهم کنیم؛ البته توجه به این نکته نیز ضروری است که در این شهرک‌های نمایشگاهی به جای حمایت از صنوف خدماتی از صنوف تولیدی حمایت کنیم.

-آیتم بعدی برای سرمایه گذاری در استان «وجود 45 تجمع خاص» در استان است که اصلا نیازی به هزینه سخت افزاری مثل شهرک سازی و غیره نداشته و کافی است به آنها توجه کرده و از ظرفیتشان استفاده کرد؛ برای مثال در روستاهای رزن تولید انواع کیف صورت می گیرد که می توان با بهبود بازار، آموزش، ارتقای کیفیت، قرار دادن سرمایه های ارزان قیمت در اختیار تولیدکنندگان، بیمه و تشکیل تعاونی از تجمعِ موجود استفاده کرد تا ماندگاری تولید حفظ شود و در سایه رشد و رقابت پذیری توان فعالیت داشته باشند.

-مساله بعدی توجه به ایجاد «شرکت های مدیریت صادرات» است؛ استان همدان ظرفیت‌های بسیاری در عرصه‌های گوناگون از جمله فرش، کشمش، مبل و منبت، سیلیس، قاب، کیف، سفال و... دارد اما هنوز شرکت‌های مدیریت صادرات تشکیل نشده است.

-تکمیل زنجیره تولید؛ باید دید در تولید محصولات کدام قطعات سود بیشتری برای ما دارد تا تولید آن را در دست بگیریم، چرا یک کارخانه دیگر احداث کنیم می‌توان ظرفیت های موجود را فعال کرده یا از ظرفیت های دوم و سوم آنها استفاده کرد. برای مثال در شهر همدان 105 قطعه ساز خودرو داریم که عالی ترین قطعه سازان کشور در حوزه خودرو هستند و از آنها غافلیم! با این ظرفیت اگر صنایع سنگینی نظیر خودرو سازی در استان ایجاد شود به راحتی می توان از پتانسیل آنها به روش های پیمانکاری، مشارکت، خوشه ای و... استفاده کرد.

وجود 271 معدن فعال در استان همدان یکی دیگر از فرصت های بکر است؛ برخی معادن نظیر سیلیس که قیمت آن از نفت بالاتر است اما این منبع با خام فروشی خارج می شود! به راحتی می توان نسبت به شرایط تبدیلی و فرآوری این محصول اقدام کرده و با ارزش افزوده بالایی که دارد در ایجاد اشتغال گام مهمی برای استان برداشت.

-آیتم بعدی نیز تسهیل کسب و کار و ایجاد شفافیت است.

*این مورد چگونه حاصل می شود؟

باید هزینه سرمایه گذاری و زمان آن را به شدت کم کرد، ایجاد کسب و کار آسان با پایین آوردن هزینه ها و زمان و بالا بردن نرخ بازگشت سرمایه افراد را به سرمایه گذاری در بخش تولید راغب خواهد کرد؛ در این صورت مطمئن باشید کسی دیگر تمایل به سرمایه گذاری پول خود در بانک نخواهد داشت و برای ورود به عرصه تولید دست و پا می زند.

حمایت از شرکت های  دانش بنیان، کسب و کارهای نو و خلاق، حمایت جدی از مالکیت معنوی طرح ها توسط دولت و قوه قضاییه، ایجاد بانک‌های اطلاعاتی از کسب و کارهای مورد نیاز در منطقه، هدفمند کردن نیروی کار با آموزش و سفارش محوری محصول توسط ارگان های متولی همگی از جمله اقداماتی است که برای این بخش می‌توان برشمرد.

*با توجه به نکاتی که اشاره کردی در این جا به روش های کسب و کار نیز بپردازیم؛ لطفا این بخش را نیز تبیین کنید.

17 روش کسب و کار در دنیا وجود دارد که رقابت، مجموعه ای، پیمانکاری، برون سپاری و خوشه‌ای از آن جمله است؛ که باید در جهت فرهنگ سازی و استفاده آن در تولید اهتمام کرد؛ مشکل بیشتر واحدهای تولیدی راکد استان همدان همین است! استفاده از یک روش تولید، که اگر محصول مور نظر را نخرند برای محصول جدید باید دوباره هزینه شود اما اگر خط تولیدی انعطاف پذیری داشته باشیم با تنوع محصول سود حاصل از آن نیز بیشتر خواهد بود.

ببینید در کشور ژاپن طرح «یک روستا، یک محصول» دنبال می‌شود، برای مثال مجوز پوشاک فقط برای روستای کردآباد است که پس از رسیدن به حجم تولید مشخص در یک بازه زمانی خاص باید به نواحی و شهرک های صنعتی منتقل شود؛ ما از این پتانسیل و روش های مختلف تولید در استان همدان غافلیم.

*برای رونق تولید چگونه می توان از «تهدید ها و فرصت ها»و «ضعف ها و قوت ها» استفاده کرد؟

این مساله را با ذکر مثال عرض می کنم؛ ببینید در سیل اخیر 50 درصد وسایل از 160 هزار منزل مسکونی به صورت کامل از بین رفت، باقی منازل مسکونی نیز تقریبا 50 درصد خود را از دست دادند. در حال حاضر می توان از این فرصت استفاده کرد؛ هیاتی متشکل از اتاق بازرگانی و سازمان صمت استان با مشارکت دفتر مور اقتصادی استانداری همدان مترصد نیازهای سیل زدگان بوده و تامین وسایل مورد نیاز افراد خسارت دیده که در استان توان تولید آنها وجود دارد را بر عهده گیرند.

یا در بازسازی عراق و سوریه نیز گروه های اقتصادی با حضور در این کشورها از ظرفیت ادوات کشاورزی و دفاتر فنی مهندسی در جهت تامین نیاز این کشورها استفاده کنند.

*در بین رشته‌های دانشگاهی کدام یک در رونق تولید سهم بیشتری دارد؟

رشته مهندسی صنایع به حق یکی از پرکاربردترین رشته ها در رونق تولید بوده و بهترین رشته برای واحدهای صنعتی است که در استان و رشته‌های دانشگاهی مغفول مانده؛ خدماتی نظیر برنامه نویسی، برندسازی، کیفیت منابع انسانی، امکان سنجی، استقرار دستگاه ها، مواد اولیه، انرژی، استانداردسازی محصولات، ممیزی گرفتن و دهها کار دیگر توسط تحصیل کرده های این رشته می تواند انجام شود.

*نقش مردم در رونق تولید چگونه است؟

زمانی در کشورهای دیگر نظیر ژاپن مردم از محصول خراب خود استفاده می کردند چون می دیدند تولید کننده رفته رفته در صدد اصلاح وارتقای کیفیت محصول است؛ اما مردم ما یک جاهایی حق دارند تمایلی به استفاده از محصول ایرانی نداشته باشند، چون عزمی برای ارتقای کیفیت محصول وجود ندارد و تولید کننده حاضر نیست برای آموزش، تحقیقات و توسعه پول خرج کند مثل صنعت خودروسازی! بنابراین می‌توان گفت تولیدکنندگان با «اعتماد سازی» و «فرهنگ‌ سازی» شرایط خوبی برای مردم فراهم کنند. جدی گرفتن گارانتی و وارانتی، توجه به سه جایزه مهم دنیا در بخش تولید در ارزیابی کیفیت و حمایت و تشویق کسانی که موفق هستند همگی در اصلاح روند تولید و ایجاد اعتماد برای مردم نقش موثری خواهد داشت.

*ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید اگر به عنوان نکته پایانی مطلبی هست بفرمایید.

عملیاتی شدن همه مواردی که در این گفتگو عرض شد مستلزم داشتن مدیران جهادی در حوزه های مختلف است؛ به شرط اینکه به آنها بگوییم کجا هستیم و چه می خواهیم؟ رونق تولید نیاز به مدیران متخصص، دلسوز، بومی، با تجربه و دارای برنامه برای آینده دارد.